Energiekosten blijven onvoorspelbaar, netcongestie belemmert het terugleveren van zonne-energie en per 2027 verdwijnt de salderingsregeling. Woningeigenaren met zonnepanelen zoeken daarom naar nieuwe manieren om hun opgewekte stroom optimaal te benutten. Eén van de meest veelbelovende oplossingen is de energiegemeenschap: een collectief van bewoners en organisaties die samen duurzame energie opwekken, opslaan (en onderling delen). Dankzij de nieuwe Energiewet van 2025 is dit niet alleen wettelijk erkend, maar ook technisch én financieel haalbaar. Maar hoe werkt dit precies? Dat lees je in dit artikel over hoe energiegemeenschap werken.
Veel huishoudens met zonnepanelen merken dat hun omvormers regelmatig afschakelen door netcongestie: het elektriciteitsnet kan de teruggeleverde stroom op piekmomenten niet aan. Tegelijkertijd verdwijnt de salderingsregeling per 1 januari 2027 volledig. Tot die tijd blijft volledige saldering mogelijk, maar daarna ontvangen huishoudens alleen nog een terugleververgoeding, die aanzienlijk lager is dan het reguliere tarief. Dit wordt door consumenten ook wel gezien als een ‘terugleverboete’.
Deze ontwikkelingen maken het aantrekkelijker om lokaal opgewekte stroom zélf te gebruiken of te delen binnen een energiegemeenschap. De nieuwe Energiewet erkent energiegemeenschappen als formele entiteiten, wat energie delen legaal en schaalbaar maakt. Daarmee is een energiegemeenschap een potentierijke oplossing tegen netcongestie.
Een energiegemeenschap is een (juridische) entiteit die is opgericht door burgers, lokale overheden en/of kleine bedrijven. Deze groep werkt samen om hernieuwbare energie op te wekken, verbruiken, opslaan en onderling te delen. Het belangrijkste doel is het creëren van ecologische, economische of sociale voordelen voor de leden en de lokale omgeving – niet het maken van winst.
Een energiegemeenschap kan verschillende rechtsvormen aannemen, zoals een coöperatie of stichting. Dit onderscheidt het van een energiecoöperatie, dat specifiek een coöperatieve vereniging is met leden die samen investeren in een project. En van een energie-initiatief, dat nog geen formele juridische structuur heeft. Lees hier meer over het verschil tussen een coöperatie, gemeenschap en initiatief.
Een energiegemeenschap maakt het mogelijk om lokaal opgewekte stroom slim te gebruiken en te verdelen. Dat gebeurt via een community-EMS (energiemanagementsysteem), dat het energieaanbod en -verbruik onder de leden op elkaar afstemt. Denk aan het opslaan van overtollige zonne-energie in thuisbatterijen en het later gebruiken of delen met buren via een dynamisch energiecontract.
Hiervoor zijn wel enkele technische en juridische voorwaarden nodig, zoals een gedeelde energieleverancier, slimme meters en de juiste contractvormen. Lees hier hoe energiedelen werkt en wat je nodig hebt.
● Je gebruikt meer van je eigen opgewekte stroom, waardoor je energiekosten dalen.
● Je wordt minder afhankelijk van externe energieleveranciers en prijsschommelingen.
● Je draagt bij aan het verlagen van netbelasting in je buurt.
● Je kunt gebruikmaken van subsidies, btw-teruggave en coöperatieve inkoopvoordelen.
● Je bouwt aan een sterkere, zelfvoorzienende gemeenschap.
● Deelname vereist een juridische structuur en goed georganiseerde samenwerking.
● Er zijn technische eisen aan de infrastructuur (zoals een EMS en compatibele thuisbatterijen).
● Het vraagt een investering in tijd, geld en onderlinge afstemming.
In een buurt creëer je een virtueel netwerk in de energiegemeenschap. In verschillende Nederlandse buurten starten bewonersinitiatieven waarin lokaal opgewekte zonne-energie gedeeld wordt via slimme energiesturing. Door overdag opgewekte stroom op te slaan in thuisbatterijen en 's avonds te verdelen via het EMS, wordt de stroom efficiënt gebruikt binnen de gemeenschap. Lokale voorzieningen zoals scholen of winkels kunnen eveneens profiteren van deze energiestromen.
Bij een VvE kan je als VvE aansluiten bij een energiegemeenschap, maar ook de losse huishoudens kunnen hierbij aansluiten. Als losse huishouden in een VvE lid worden van een energiegemeenschap kan echter uitdagingen met zich meebrengen. Vaak is een voorwaarde dat je dezelfde energieleverancier hebt om op die manier gebruik te kunnen maken van gezamenlijke inkoop- en daarmee verrekening van energie. Maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn.
● Ga na of jouw buurt of VvE al werkt aan een energie-initiatief.
● Controleer of jouw thuisbatterij geschikt is voor energiedeling.
● Bekijk het vierstappenplan om een energiegemeenschap op te richten.
● Vraag vrijblijvend advies aan bij Batterijenbuurt voor begeleiding of deelname
Wil je weten of een energiegemeenschap iets is voor jouw buurt? Vraag gratis advies aan of bekijk wat je vandaag al kunt doen via Batterijenbuurt.nl.
