Steeds meer bewonersgroepen willen lokaal aan de slag met duurzame energie. Maar wie zich verdiept in de mogelijkheden, komt al snel termen tegen als ‘energiegemeenschap’, ‘energiecoöperatie’ en ‘energie-initiatief’. Deze begrippen lijken op elkaar, maar verschillen in juridische status, mogelijkheden en vereisten. In dit artikel leggen we de verschillen helder uit, zodat jij beter weet welke vorm past bij jouw buurt of Vereniging van Eigenaren (VvE).
De vorm die je kiest, bepaalt of je subsidie kunt aanvragen, of je lokaal opgewekte energie mag delen en met wie je juridische afspraken kunt maken. Sinds december 2024 is de energiegemeenschap officieel vastgelegd in de Energiewet. Wie begint als initiatief of coöperatie kan doorgroeien naar die vorm, maar dat vraagt inzicht in de verschillen.
Een energiegemeenschap is een juridische entiteit die gezamenlijk energie opwekt, opslaat, gebruikt en onderling mag delen. Ze bestaat uit burgers, lokale overheden en kleine bedrijven en is niet gericht op winst, maar op lokale voordelen: economisch, ecologisch of sociaal. Sinds december 2024 is deze vorm officieel erkend in de Energiewet, als gevolg van Europese richtlijnen.
Een energiegemeenschap kan meerdere rechtsvormen aannemen, zoals een coöperatie of stichting. De meeste kiezen voor een coöperatieve vorm, maar dat is niet verplicht. Deze flexibiliteit maakt het mogelijk om per situatie de best passende structuur te kiezen. Er zijn in 2025 nog maar weinig geformaliseerde energiegemeenschappen in Nederland.
Lees hier meer over wat een energiegemeenschap is en hoe het werkt
Een energiecoöperatie is een coöperatieve vereniging waarbij burgers zich verenigen om gezamenlijk te investeren in duurzame energie. De leden zijn mede-eigenaar en beslissen democratisch mee. Veel energiecoöperaties richten zich op collectieve opwek via zonnedaken of windmolens en delen de opbrengst onder de leden.
Coöperaties bestaan vaak uit burgers, in tegenstelling tot energiegemeenschappen die ook ruimte laten voor overheden en kleine bedrijven. Sommige coöperaties groeien door naar een energiegemeenschap. Dat gebeurt als de coöperatie ook energie wil delen, niet alleen opwekken. Momenteel zijn er 700+ energiecoöperaties in Nederland.
Bekijk succesvollecoöperaties in Nederland
Een energie-initiatief is een informeel samenwerkingsverband. Het is vaak het startpunt: een groep bewoners die samen plannen maakt om energie op te wekken of te besparen. Initiatieven hebben nog geen juridische structuur en kunnen daardoor geen energie delen of subsidies aanvragen. Wel spelen ze een belangrijke rol in het vormen van draagvlak en het verkennen van kansen in de buurt.
Een energie-initiatief kan doorgroeien tot coöperatie en vervolgens tot energiegemeenschap als aan de voorwaarden wordt voldaan. Momenteel zijn er 750+ energie-initiatieven in Nederland.
Lees hoe je de eerste stappen zet richting organisatie
● Bepaal waar jullie staan: idee, coöperatie of al energiegemeenschap.
● Wil je energie kunnen delen? Dan is doorgroeien naar energiegemeenschap nodig.
● Bekijk het vierstappenplan voor energiegemeenschappen.
● Lees meer over de voordelen van samenwerken in je buurt.
Twijfel je welke vorm past bij jouw situatie? Neem contact op – we denken graag met je mee.
